شهید منصور ستاری

شهید منصور ستاری از شهدای معظم ارتش در بیست و نهم اردیبهشت سال 1327 دیده به جهان گشود.

از بهمن ماه سال ۱۳۶۵ تا دی ماه سال ۱۳۷۳، شهید منصور ستاری،امیر سرتیپ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده آن نیرو بود. 

وی به همراه افسران بلندپایه نیروی هوایی ارتش در سال ۱۳۷۳ در حادثه سقوط هواپیما در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان به شهادت رسید.

زندگی نامه شهید منصور ستاری

شهید منصور ستاری در روستای ولی آباد قرچک متولد شد. نام پدر شهید منصور ستاری، حسن بود که شعر می سرود.وقتی که شهید منصور ستاری 9 ساله بود، پدرش را از دست داد.تاسیس مدرسه و حسینیه،از دیگر فعالیت های پدر شهید منصور ستاری بود.

حسن ستاری، اثری به نام دیوان شعر ماتمکده عشاق را سرود که انتشارات سخن آن را منتشر کرده است.

 تحصیلات شهید منصور ستاری

در سال ۱۳۴۶ شهید منصور ستاری تحصیلات متوسطه را به اتمام رساند و پس از گرفتن دیپلم، وارد دانشکده افسری ارتش شد و پس از اتمام دوره های آموزشی خود در سال 1348 به درجه ستوان دومی رسید.در سال 1350 راهی آمریکا شد تا دوره عملی کنترل رادار را پشت سر بگذارد و بعد از یک سال حضور در آمریکا و کسب این مهارت، به ایران بازگشت.در ادامه شهید منصور ستاری به عنوان افسر رهگیر نیروی هوایی شاهنشاهی ایران شروع به کار کرد.

در سال ۱۳۵۴ در کنکور سراسری ثبت نام کرد و در رشته مهندسی برق دانشگاه تهران پذیرفته شد.

در حالی که تنها چند واحد تا پایان تحصیلات دانشگاهی اش باقی مانده بود،جنگ بین ایران و عراق آغاز شد و شهید منصور ستاری، تحصیلات در دانشگاه خود را رها کرد و به رسته نظامی خود در نیروی هوایی ارتش برگشت تا بتواند به مردم و کشور خود در این جنگ تحمیل شده کمک کند.

اقدامات شهید منصور ستاری در پدافند هوایی

شهید منصور ستاری در طی جنگ ایران و عراق ایده ها و برنامه های کثیری را در مجهز کردن سیستم‌ های راداری و پدافندی اجرا کرد که موجب شد کارایی و بازخورد سیستم راداری ایران در حین جنگ ارتقا پیدا کند.

شهید منصور ستاری در سال ۱۳۶۲ ‌سمت معاونت عملیات پدافند نیروی هوایی ارتش را به دست آورد. در سال ۱۳۶۴ به‌سمت معاونت طرح و برنامه نیروی هوایی ارتش ارتقا پیدا کرد. در ادامه، شهید منصور ستاری در بهمن‌ماه سال ۱۳۶۵ به‌ درجه فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ارتقا پیدا کرد و تا آخر زندگی خود در این مسئولیت باقی ماند.

شهید منصور ستاری در سال ۱۳۶۶ با همکاری تعدادی از افسران نیروی هوایی ارتش از جمله امیر سرتیپ فریدون علی مازندرانی ، امیر سرتیپ پرویز ابراهیمی و امیر سرتیپ عطاءالله بازرگان، جهاد خودکفایی نیروی هوایی ارتش را تأسیس نمود که اندکی بعد، به سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی هوایی ارتش  تغییر نام پیدا کرد. از دیگر فعالیت های شهید منصور ستاری، تأسیس دانشگاه نیروی هوایی ارتش با هدف تعلیم و آموزش افسران جوان و تحصیل کرده برای نیروی هوایی ارتش، بازگشایی موزه هوایی ارتش و همین‌ طور موزه دیگری در فرودگاه قلعه مرغی در قدیمی‌ترین آشیانه‌های هواپیما در طی سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۲ است. دفتر مطالعات و تحقیقات نیروی هوایی،بازسازی هواپیماهای این دو موزه را انجام داد.

علاوه بر آن، سه آشیانه تاریخی نیز که آلمانی‌ها  و بریتانیایی‌ها در سال‌های ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۷ احداث کرده بودند، در میراث فرهنگی به ثبت رسید.

رهبر انقلاب اسلامی، در بخشی از سخنانش درباره فعالیت های شهید منصور ستاری در زمینه طراحی‌های علمی-نظامی میفرماید: «احداث ابزارهای زمینی رادارها و ابزار هدایت شونده زمینی و استفاده بسیار سخت و پیچیده آن‌ها از جمله افتخارات نیروی هوایی ارتش است که شهید منصور ستاری قبل از اینکه فرمانده نیروی هوایی ارتش شود، یکی از قهرمانان این عرصه بود. شهید منصور ستاری و افراد دیگری که امروز در بین ما هستند و من آنان را می‌شناسم، از آن موقع و حتی بعد از آن، در داخل جبهه‌ها در تمام لحظات مشغول تحرک و فعالیت فداکارانه، اما لذت بخش برای یک انسان مسئولیت پذیر بودند.

سبک‌سازی سامانه‌های دفاعی

شهید منصور ستاری به عنوان ابداع کننده پروژه های جدید و به هم پیوسته در پدافند هوایی ارتش شناخته میشود. در عملیات والفجر ۸ ، با توجه به این که تسلیحات و امکانات محدودی در اختیار داشت، تغییراتی را ایجاد کرد که منجر به این شد تا دستاوردهایی برای ایران به دست آید. بهینه سازی سامانه‌های پدافند هوایی ارتش که سرعت انتقال ها را بالا میبرد و امکان انتقال  سامانه پدافند هوایی ارتش را ممکن می‌کرد، از جمله اقدامات او بود.

برای انتقال سامانه پدافند موشکی ام‌آی‌ام-۲۳ هاوک، حداقل 2 روز وقت نیاز است.شهید منصور ستاری با بیان ایده تفکیک کردن بخش‌هایی از این سامانه و نگهداری قسمت های مهم، شرایطی را ایجاد کرد تا این سامانه به آسانی انتقال یابد و مورد شناسایی و سقوط قرار نگیرد. پدافند نیروی هوایی ارتش ایران در حین روز، عملیات خود را برضد نیروهای دشمن انجام می‌داد و شبانگاه پیش از اقدام به عملیات، سایت را انتقال میداد.

پروژه‌های نظامی شهید ستاری

شهید منصور ستاری با به کار انداختن تأسیسات و تجهیزات مدرن، تعمیر، نگهداری و همچنین راه اندازی طرح‌ها و نقشه هایی نظیر پروژه اوج و همچنین ایجاد سازمان پژوهش، تحقیقات و آموزش «پتاگ» ،قابلیت نگهداری نیروی هوایی ارتش را بهبود بخشید و در حین جنگ تحمیلی و همچنین تا پایان آن جنگ، قدرت قبلی خود را چند برابر افزایش داد. ساخت مؤسسه های فنی و صنعتی سطح بالا برای آموزش های خلبانی مرحله مقدماتی دانشجویان نیروی هوایی ارتش، با یاری مهندسان و متخصص های نیروی هوایی ارتش، این توانایی را بهبود بخشید. حفظ مجتمع پتروشیمی بندر امام خمینی ( ره ) ، نگهداری از تاسیسات میدان گازی کنگان زیر نظر فرماندهی شهید منصور ستاری در سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ صورت گرفته است.

ساخت هواپیمایی ساها به دست سازمان هواپیمایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، حضور در پروژه‌های دولتی به منظور انجام کارهای مهندسی و تأسیساتی، افزایش عملکرد و استخراج از معادن تحت پوشش از جمله معدن نمک سمنان که کمبود های صنایع نفت و پتروشیمی ایران را ارتقا و حمایت می‌کند، افزایش کارایی صنایع فلزی «ریخته‌گری و تراشکاری» و دریافت سفارش با هدف برطرف کردن نیازمندی‌های دولتی، نظامی و خصوصی، از دیگر فعالیت های تاثیرگذار شهید منصور ستاری محسوب می شود.

طراحی و ساخت هواپیمای پرستو

از مهم ترین فعالیت های شهید منصور ستاری، ارتقای ظرفیت فنی، علی الخصوص احداث بنیان‌های صنعتی و جدید نیروی هوایی ارتش برای تاسیس هواپیما و تعمیرات بنیادین و اساسی تجهیزات بود. نتیجه ی این امور، احداث هواپیمای آموزشی و پشتیبانی پرستو با گنجایش ۴ سرنشین است.این هواپیما، از نظر ساختاری و همچنین امکانات عملیاتی، تقریبا شبیه به هواپیمای بونانزا ساخت آمریکا است که هواپیماییست ملخی و تک موتوره با کاربرد آموزشی.

جنگ نفتکش‌ها

از جمله اساسی ترین اقدامات شهید منصور ستاری در سال‌های ۱۳۶۶ تا پایان جنگ تحمیلی، حمایت نظامی از ناوگان تجاری کشتی‌های نفتکش ایران در دریاهای خلیج فارس و عمانبود که آن ها را  تا موقع خروج در حین  جنگ نفت‌کش‌ها اسکورت میکرد.با توجه به این که حجم عملیات جنگی و همچنین حجم عملیات عادی و روزانه نیروی هوایی ارتش بسیار سنگین و پرمخاطره بود، عملیات اسکورت به دشواری و پرتلفات صورت میگرفت.

طراحی و ساخت خودروی شمس توسط شهید ستاری

یکی از هم رزمان شهید منصور ستاری اینگونه می‌گوید:

شهید منصور ستاری در فکر ساخت خودروای سواری در نیروی هوایی ارتش بود. او با انجام این کار قصد داشت که به کارخانه های خودروسازی ایران که تقریبا سی سال است خودرو تولید می‌کنند، ثابت کند که در ایران میتوان خودرو تولید کرد و هر سال هم میشود مدل های ارتقا یافته تری را راهی بازار کرد. او قصد داشت با انجام این اقدامات، ایران را از وابسته بودن به خودروهای وارداتی بی‌نیاز کند. با این رویکرد، شهید منصور ستاری، آمادگاه تعمیر و حفظ خودرو را در نیروی هوایی ارتش،مستلزم طراحی و ساخت اتومبیل کرد. مدتی بعد به او اطلاع دادند که به دلیل عدم وجود منابع کافی، ساخت خودرو منتفی است.اخیرا سربازی به نام رضا میکائیلی به آمادگاه نوسازی فرماندهی لجستیکی آمده بود .او در پروژه های صنعتی دارای خلاقیت هایی بود و چندین پروژه برای ساخت خودرو ارائه کرده بود. من که از شوق شهید منصور ستاری به ساخت خودرو مطلع بودم، پروژه های رضا میکائیلی را به دفتر او بردم. شهید منصور ستاری بعد از دیدن آن‌ها بسیار خوشحال شد و سریعا خودش را برای ملاقات با آن سرباز به کارگاه رساند. شهید منصور ستاری کمی با رضا میکائیلی صحبت کرد و همان‌جا روی زمین با گچ ، طرح مطرح شده ی آن سرباز را کشید و نظر خود را درمورد ساخت خودرو به او گفت. دقیقا در همان روز بود که پروفیل لازم برای این پروژه خریداری شد و کار ساختن شاسی شروع شد. صبح روز بعد که شهید منصور ستاری به کارگاه آمد، شاسی آماده بود. بسیار خرسند شد و به یک بخش آن اشاره کرد و گفت این مقدار خیلی زیاد است، باید ویرایش شود. با راهنمایی شهید منصور ستاری، تغییرات لازم انجام شد و یک هفته بعد، موتوری که برای شاسی در انتخاب شده بود، روی آن نصب و به تدریج اکسل‌های عقب و جلو و چرخ‌ها آماده شدند و همچنین صندلی هم به آن اضافه کردند. در این بازه زمانی که همزمان با برگزاری نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوایی ارتش در دانشگاه هوایی ارتش بود، شهید منصور ستاری فرمان داد که خودرو با همان شرایط در نمایشگاه شرکت داده شود.

شهید منصور ستاری، اتومبیل ساخته شده ای را که به تولید انبوه نرسیده بود،به نام « شمس » نام گذاری کرد.

اتومبیل بنزین‌سوز شمس با طول 3 متر و 30 سانتی‌متر، عرض 1 متر و 42 سانتی‌متر و ارتفاع 1 متر و 50 سانتی‌متر، دارای یک موتور ۴ سیلندر با حجم 1.2 لیتر بود و ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت سرعت داشت. فاصله 2 متر و 20 سانتی‌متری دو محور، گنجایش ۴۷ لیتری باک، قطر ۸ متری دایره دور زدن و حدفاصل ۱۶ سانتی‌متری فاصله تا زمین، از جمله مشخصات این اتومبیل ۴ نفره بود که فرمانده نیروی هوایی ارتش، شهید منصور ستاری،طراحی کرد.

دستاوردهای شهید منصور ستاری

اهدای برترین نشان نظامی از رییس‌جمهور کشور پاکستان

شهید منصور ستاری در اواخر دهه 1980 میلادی برای حضور در مراسم  سال روز استقلال پاکستان، به این کشور سفر کرده بود .

همچنین،از پایگاه های نظامی پاکستان بازدید کرد و از طرف غلام اسحاق خان، رییس جمهور وقت پاکستان ، بالاترین نشان نظامی را دریافت کرد.

یکی از هم رزمان شهید منصور ستاری در رابطه با این قضیه می‌گوید: برای حضور در مراسم سال روز استقلال پاکستان به همراه شهید منصور ستاری به این کشور عزیمت کردیم؛ در این مراسم، برنامه هایی را نیز برای کاروان ایران تدارک دیده بودند تا ارگان های نظامی پاکستان را نیز ببینیم.

شهید منصور ستاری، درباره ی شیوه ی کار عملکرد سیستم و مشخصات فنی هواپیما پرسید و فرمانده نیروی هوایی پاکستان، ژنرال حکیم الله ، اطلاعاتی را درباره ی نحوه ی کار آن سیستم به ما ارائه می داد.

وقتی که این بازدید به اتمام رسید، ژنرال حکیم الله به نخست وزیر وقت پاکستان ، خانم بی‌نظیر بوتو ، گفت : با فرمانده های نیروی هوایی زیادی تا به الان دیدار داشته ام؛ اما تیمسار ستاری به قدری باهوش، دانا و دانشمند است که در مسائلی که حتی تخصصش هم نیست، مهارت زیادی دارد.

فردای آن روز، رئیس جمهور پاکستان ، غلام اسحاق حسن ، برترین نشانی نظامی پاکستان را به شهید منصور ستاری ، اهدا کرد.

نحوه شهادت شهید منصور ستاری

شهید منصور ستاری در تاریخ ۱۵ دی‌ ۱۳۷۳ در حادثه سقوط هواپیما در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان همراه با افسر والا مقام نیروی هوایی ارتش ، شهید علیرضا یاسینی ، معاون هماهنگ‌کننده و رئیس ستاد نیروی هوایی ارتش، شهید مصطفی اردستانی ، معاونت عملیات نیروی هوایی ارتش، شهید احمد شجاعی،شهید رزاقی،شهید جم‌منش، شهید ریاحی،شهید شریفی ،شهید جمشیدی ، شهید سنایی،  شهید محتشمی ، شهید محسنی و شهید پورزادی، به شهادت رسید و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

آثار دربارهٔ شهید منصور ستاری

روایت ناتمام

رضا رسولی ، نویسنده « روایت ناتمام » ، روایاتی را درباره ی زندگانی شهید منصور ستاری ارائه می کند.

رضا رسولی ، این کتاب را بعد از گفت و گو با خانواده، هم رزمان ، دوستان و فرماندهان نیروی هوایی ارتش ایران به چاپ رسانده است. انتشارات روایت فتح ، کتاب « روایت ناتمام » را در مجموعه جلد های « از چشم ها » خود منتشر کرده است.

آسمان ۵: شهید منصور ستاری به روایت همسر شهید

لعیا رزاق زاده ، کتاب «منصور ستاری به روایت همسر شهید» را برای اولین بار از طرف انتشارات « روایت فتح » در سال 1391 چاپ کرد.

کتاب «منصور ستاری به روایت همسر شهید » جلد پنجم از مجموعه کتاب‌های «آسمان» است که همسر شهید منصور ستاری، خاطراتی را از این شهید بزرگوار نقل قول میکند.

مرد ابرپوش

حمید نوایی لواسانی کتاب « مرد ابرپوش » را بر طبق زندگانی شهید منصور ستاری نوشته است

این کتاب ، شانزدهمین جلد از مجموعه « قصه فرماندهان » است که « تولید دفتر ادبیات و هنر مقاومت حیطه هنری » آن را از سوی انتشارات سوره مهر منتشر کرده است

فیلم منصور درباره شهید منصور ستاری

فیلم سینمایی « منصور » که نام اسبق آن، « اوج  ۱۱۰ » بود، فیلمی به کارگردانی و نویسندگی سیاوش سرمدی و تهیه‌کنندگی  جلیل شعبانی است که در سال 1399 تولید شده است. این فیلم؛ یکی از نامزد های کسب عنوان برترین فیلم در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر شد .

در این فیلم ، شاهد روایاتی از زندگی شهید منصور ستاری هستیم.

نگاه مقامات

دریافت تکلیف برای فعالیت های انقلابی

در دی ماه سال ۱۳۵۷ ، شهید منصور ستاری تصمیمی برای نوشتن نامه ای به امام خمینی ( ره ) گرفت؛ در این نامه ، از امام درخواست کرد که تکلیف فعالیت های پنهانی انقلابی محمد یزدی مشخص شود؛ شهید منصور ستاری با این کار، قصد کمک به محمد یزدی برای جنبش های انقلابی داشت

مضمون نامه شهید منصور ستاری در این نامه به امام خمینی ( ره ) این بود که « ماندن در نیروی هوایی ارتش در این شرایط حساس و حیاتی ، واجب است یا از آن خارج شوند؟ »

پاسخ امام خمینی ( ره ) به شهید منصور ستاری به مناسبت عملیات مرصاد

امام خمینی ( ره ) به فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، شهید ستاری ، به مناسبت  عملیات مرصاد ، اینگونه پاسخ داد : «بسم الله الرحمن الرحیم

فرمانده محترم نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ، امیر سرتیپ منصور ستاری  و فرمانده هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران جمهوری اسلامی ایران ، امیر سرتیپ دوم محمد انصاری ،

خلبانان گرامی و قهرمان جمهوری اسلامی ایران و خلبانان سلحشور و غیور هوانیروز

به مناسبت سالگرد عملیات آفندی مرصاد، بنده از زحمات دشوار و بی پایان شما و تمامی افراد وفادار و شفیق که به گونه ای آمادگی پروازها و رشادت ها را دارند ، تشکر میکنم. شما در طی جنگ ایران و عراق، خصوصا در وضعیت حیاتی الان ، از رزمندگان صحنه‌های جنگ و جامعه اسلامی ما با تمام قوا دفاع نموده و می‌نمایید. دل مردم کشور به دلاوری های بی نظیر شما شاد است . شما در صحنه‌های دشوار نبرد ، به دشمنان کشور عزیزمان یاد دادید که دیگر رویای تجاوز به کشورمان را از سر خود بیرون نمایند. بنده دست تک تک شما را قلبا می‌فشارم و از صمیم قلب خود برای شما دعا می‌کنم. پروردگار یار و یاورتان باشد ؛ به امید پیروزی شیرمردان اسلام بر بلاد کفر.

رهبر جمهوری اسلامی ایران : سید علی خامنه‌ای

رهبر جمهوری اسلامی ایران ، سید علی خامنه‌ای، دربارهٔ شهید منصور ستاری می‌فرماید : «شهید منصور ستاری واقعا یک زبده بود؛ هم از نظر فکری، ذهنی، علمی و عملیاتی، هم از لحاظ روحیه و بندگی خدا و حضور در عرصه‌های حیاتی و سهمگین. ان‌شاءالله پروردگار ،شهید منصور ستاری گرامی ما را با پیامبران و ائمه همنشین کند. »

حسن روحانی

رئیس‌جمهور دولت یازدهم و دوازدهم، حسن روحانی، در گذشته تعاملی مهم با شهید منصور ستاری داشت. او درباره شهید منصور ستاری و نقش پدافند نیروی هوایی ارتش می‌گوید: «نیروی هوایی ارتش ، نیرویی است که یک پوشش برای همه شهرها و مناطق جنگ خورده به‌وجود آورده و از سال 1363 تا پایان جنگ دشوار ترین مسئولیت بر عهده ی شهید منصور ستاری بود ؛ فردی که حتی پیش از اینکه به سمت فرماندهی نیروی هوایی ارتش نائل شود ، این مسئولیت های سنگین را بر دوش خود حمل میکرد. »

حسن روحانی، روز ۲۶ دی ماه سال 1393 در مناسبتی ، به تکریم شهید منصور ستاری پرداخت و گفت: «شهید منصور ستاری همیشه از پروژه های خودکفایی حمایت میکرد و معتقد بود که ما میتوانیم بی نیاز از خارج باشیم و خودمان بسازیم

تمامی پرسنل نیروهای مسلح ، از شهید منصور ستاری به عنوان فردی تحصیل کرده، زبده و به روز یاد می کنند؛ او هم در دوران جنگ تحمیلی و هم پس از آن ، دائم در حال فعالیت و کوشش بود و همه او را به عنوان فردی بی نظیر و کوشا می‌شناختند. »